Οι αλλαγές στις αιτίες θανάτων στο δυτικό κόσμο,
τον 20ο αιώνα, από χρόνια νοσήματα, όπως τα καρδιαγγειακά, οι διάφοροι τύποι
καρκίνου κ.λπ. εξηγούνται, σε μεγάλο βαθμό, με βάση την ατομική συμπεριφορά. Στόχος της ενότητας αυτής είναι να συζητηθεί η ατομική συμπεριφορά σε
σχέση με τις αντιλήψεις των ατόμων για την υγεία, με σημείο αναφοράς τα κοινωνικο-γνωστικά μοντέλα, τα οποία
βοηθούν στην κατανόηση και την πρόβλεψή της συμπεριφοράς. Θα δειχθεί, με
παραδείγματα εφαρμογών τους σε συγκεκριμένες συμπεριφορές, πως τα
κοινωνικο-γνωστικά μοντέλα χρησιμοποιούνται στην πράξη.
Δείτε την ομιλία της Sheena Lyengar για την τέχνη της επιλογής στο Ted.org στη διεύθυνση:
http://www.ted.com/talks/lang/eng/sheena_iyengar_on_the_art_of_choosing.html
Δείτε την ομιλία της Sheena Lyengar για την τέχνη της επιλογής στο Ted.org στη διεύθυνση:
http://www.ted.com/talks/lang/eng/sheena_iyengar_on_the_art_of_choosing.html
Γράψτε ένα σύντομο σχόλιο για το πως αυτά που λέει θα μπορούσαν να εφαρμοστούν στις επιλογές μας για θέματα υγείας.
Η αξία της επιλογής βασίζεται στην ικανότητά μας να αντιλαμβανόμαστε τις διαφορές μεταξύ των επιλογών. Όλοι έχουμε την ευθύνη να ανοίξουμε τους εαυτούς μας σε μια ευρύτερη ποικιλία των δυνατοτήτων των επιλογών,καθώς και το τι το αναπαριστούν και αυτό δεν οδηγεί σε παράλυση του ηθικού σχετικισμού, αντιθέτως μας μαθαίνει πότε και πώς να δρούμε. Μας φέρνει πιο κοντά στο να αντιληφθούμε τις πλήρεις δυνατότητες των επιλογών, στο να εμπνεύσουμε την ελπίδα και να αποκτήσουμε την ελευθερία, που υπόσχονται οι επιλογές, που όμως δεν φέρνουν πάντα. Αν μάθουμε να μιλάμε ο ένας στον άλλο, τότε θα μπορέσουμε να δούμε τις επιλογές μέσα στην παραδοξότητα, την πολυπλοκότητα και την ακαταμάχητη ομορφιά τους. Απλά παραδείγματα : το πράσινο τσάι, τα αναψυκτικά, η ροζ απόχρωση του βερνικιού νυχιών, δείχνει πώς κάνουμε τις επιλογές και πώς αισθανόμαστε όταν τις κάνουμε.
ΑπάντησηΔιαγραφήΣυγχαρητήρια Sheena, μας καλείς να σκεφτούμε καλύτερα μέσα από τα μάτια σου...
Θα ήταν χρήσιμο στους χώρους υποδοχής των Νοσοκομείων, αλλά και στα κατά τόπους γραφεία του ΕΟΠΥΥ να υπάρχει έντυπο υλικό με χρήσιμες συμβουλές και κατευθυντήριες οδηγίες για τη χρήση των υπηρεσιών υγείας. Ισως ο πληθυσμός εάν γνώριζε και κατανοούσε την χρησιμότητα της πρωτοβάθμιας περίθαλψης, η πρώτη του επιλογή δεν θα ήταν να επισκέπτεται το Νοσοκομείο. Η ενημέρωση, η γνώση, η παιδεία, η αλλαγή νοοτροπίας και η επιλογή παρόχου υπηρεσιών υγείας πρέπει να είναι άρρηκτα δεμένα.
ΑπάντησηΔιαγραφήΣυνήθως οι πολιτικές υγείας σχεδιάζονται ερήμην των χρηστών των υπηρεσιών υγείας. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα οι χρήστες των υπηρεσιών υγείας να μην έχουν πλήρη ενημέρωση για θέματα υγείας. Η ενημέρωση, λοιπόν, δίνει το δικαίωμα της επιλογής γιατρού ή υπηρεσίας υγείας. Αυτή η επιλογή συνδέεται με το θέμα της ικανοποίησης από την χρήση των υπηρεσιών υγείας. Στη δυνατότητα επιλογής σημαντικό ρόλο παίζει και το μορφωτικό επίπεδο του χρήστη υπηρεσιών υγείας.
ΑπάντησηΔιαγραφήΟ πολίτης όταν ασθενήσει έχει στα χέρια του μία μεγάλη ποικιλία υπηρεσιών και το βάρος της επιλογής του καλύτερου προϊόντος. Ο ορθολογικός και ο ενημερωμένος είναι αυτός που θα μπορεί να ξεχωρίσει το ballet slippers ροζ από το adorable ροζ. Αυτός που στηρίζεται απλά στην αυθεντία του γιατρού είναι αυτός που κατά τη γνώμη μου θα αναζητήσει Φ.Υ. π.χ. από τον γιατρό με τον βαρύγδουπο τίτλο ή το ιδιωτικό νοσοκομείο γιατί πιστεύει ότι θα του προσφερθούν καλύτερες υπηρεσίες από το δημόσιο τομέα (αντίληψη πολλές φορές λανθασμένη). Η ενημέρωση είναι υποχρέωση τόσο του γιατρού όσο και του ίδιου του ασθενή.
ΑπάντησηΔιαγραφήΣημειώστε στο video της Lyengar τοπ σημείο όπου ο χρήστης των υπηρεσιών υγείας - εξαιτίας της "φιλοσοφίας" του συστήματος - καλείται να πάρει μια πολύ δύσκολη απόφαση (ζωής ή θανάτου). Πόσο διαφορετικές αντιδράσεις - "επιπτώσεις" μπορεί να έχει!!!
Διαγραφήοι επιλογές μας σε θέματα υγείας είναι πιο περίπλοκες!
ΑπάντησηΔιαγραφήΈνας συνδιασμός παραγόντων. Διαπλέκονται ηθική, πολιτικές επιλογές, ατομικές επιλογές, πολιτιστικό υπόβαθρο, κοινωνικοοικονομικές συνθήκες... Σαφώς διαφέρουν οι επιλογές που αφορούν πιο απλά πράγματα από εκέινες που σχετίζονται με ζητήματα υγείας. Δεν συμφωνώ σε όλα όσα αναφέρθηκαν στο video, ωστόσο δυο παράγοντες μπορώ να ξεχωρίσω ως σημαντικούς χωρίς να τους απομονώνω και να τους θεωρώ μοναδικούς: κοινωνικοοικονομικές συνθήκες και την έννοια του πολιτιστικού μορφώματος, ίσως και κοινές συνιστώσες για απλά και σύνθετα ζητήματα όπως αυτό της υγείας. Ένα τελευταίο σχόλιο που θα ήθελα να προσθέσω είναι ότι η παραλλαγή του ίδιου πράγματος ίσως και να επιφέρει κακό γι αυτό η πληθώρα πραγμάτων που ίσως και να μην είναι χρήσιμα δεν είναι αναγκαίο σε μια κοινωνία. Ωστόσο, σε ζητήματα υγείας μάλλον το αντίθετο συμβαίνει. Πώς γίνεται λοιπόν σε μια κοινωνία που έχει τόσα είδη αναψηκτικών να αρνούνται την παροχή υπηρεσίων υγείας σε ανθρώπους που είναι οικονομικά ασθενέστεροι και γιατί οικονομικά δεν μπορούν να στηρίξουν αυτήν τους την εξαιρετικά χρήσιμη "επιλογή" ....;
ΑπάντησηΔιαγραφήΌπως διαπιστώσατε και στο μάθημα (θα το δούμε τη Δευτέρα, στο άλλο Πρόγραμμα), οι άνθρωποι δεν είναι καθόλου "ορθολογικοί" στις αποφάσεις τους. Χρησιμοποιούν μεροληψίες, υπόκεινται σε πολιτισμικές και άλλες επιρροές (φυσικά και η εμπειρία παίζει σημαντικό ρόλο) και α) είτε καταλήγουν να παίρνουν μια απόφαση που μπορεί να νομίζουν ότι είναι ωφέλιμη για την υγεία τους, β)είτε αισθάνονται καλά με μια "μη απόφαση".
ΑπάντησηΔιαγραφήτο βίντεο αυτό ήταν εξαιρετικά ενδιαφέρον. με έκανε να σκεφτώ ξανά πόσο προσωπικές και απόλυτα δικές μου ήταν οι αποφάσεις και οι επιλογές που έχω κάνει μέχρι τώρα και όχι καθοδηγούμενες από δυνάμεις όπως οικογενειακές, κοινωνικές, πολιτισμικές, περιβαλλοντικές επιρροές! επίσης, πόσο εντυπωσιακά ήταν τα αποτελέσματα που αφορούσαν τους γονείς και τις γνώμες τους για την εμπειρία τους στον χαμό του παιδιού τους, και η άποψή τους για την λήψη μιας τόσο σημαντικής απόφασης.. στον χώρο της υγείας η λήψη αποφάσεων στην περίπτωση θεραπευτικής παρέμβασης θα πρέπει ιδανικά να γίνεται σε συνεργασία μεταξύ γιατρού και ασθενή, έχοντας υπ'όψιν το πολιτιστικό υπόβαθρο του ασθενή. πριν φτάσουμε όμως στην θεραπευτική παρέμβαση θα πρέπει να δώσουμε μεγαλύτερη αξία στις επιλογές που έχει ο εν δυνάμει ασθενής, και να τις ενισχύσουμε, ώστε να μην ασθενήσει.
ΑπάντησηΔιαγραφήΕίναι συνταρακτικό το πώς μπορούμε να προβαίνουμε σε επιλογές που στην πραγματικότητα δεν είναι 100% δικές μας, αλλά συμβάλλει στην διαμόρφωσή τους ο κοινωνικός μας περίγυρος,τα άτομα που συναναστρεφόμαστε, τα ΜΜΕ κ.α (κατευθυνόμενες). Η άποψή μου είναι πως περιπλέκουμε τα πράγματα ακόμα και στις πιο απλές καθημερινές μας επιλογές (γιατί έτσι έχουμε μάθει κοινωνικά να δρούμε και να συμπεριφερόμαστε-χαρακτηριστικό της σημερινής κοινωνίας με τις άπειρες επιλογές που παρέχει), οπότε όταν πρόκειται να αποφασίσουμε για τα πιο κρίσιμα και καίρια για τη ζωή μας θέματα υγείας , πώς είναι δυνατόν να μη σαστίζουμε;εφόσον όσο πιο κρίσιμο είναι το ζήτημα που μας απασχολεί, τόσο πιο δύσκολη και η απόφαση που θα πάρουμε.
ΑπάντησηΔιαγραφήΠράγματι, λόγω των σύνθετων και ανεπτυγμένων γνωστικών του ικανοτήτων η ζωή του ανθρώπου περιπλέκεται από την αναζήτηση αποφάσεων. Οι αποφάσεις φέρνουν τον άνθρωπο αντιμέτωπο με την ικανότητα της σύνθεσης και της ανάλυσης της κρίσης του και αντικατοπτρίζουν τόσο το μορφωτικό του επίπεδο όσο και τα βιώματά του. Ωστόσο στον σύγχρονο δυτικό κόσμο ο έλεγχος του ανθρώπου στην επιλογή αποφάσεων απαιτεί μεγαλύτερη προσαρμοστικότητα από ποτέ. Συγκεκριμένα, έρχεται αντιμέτωπος με πολλαπλά θέματα για τα οποία πρέπει να αποφασίζει σε σύντομο χρονικό διάστημα. Στον χώρο της υγείας τα πράγματα περιπλέκονται ακόμη περισσότερο, καθώς δεν είναι ο ίδιος ο ασθενής που δημιουργεί τη ζήτηση για υπηρεσίες υγείας και αυτό επιτείνεται από το γεγονός ότι του παρέχεται ελλιπής ενημέρωση για να μπορεί να αποφασίσει αντικειμενικά. Επομένως, σε αυτό το σημείο θα πρέπει να αναρωτηθούμε αν τελικά ο άνθρωπος είναι ο μόνος διαμορφωτής των αποφάσεών του ή είναι υποχείριο μιας πολιτικής που προάγει την ελλιπή ενημέρωση για τα θέματα υγείας.
ΑπάντησηΔιαγραφήΣτο αυριανό μάθημα θα συζητήσουμε δύο "κλασσικές" θεωρίες που ερμηνεύουν τις πεποιθήσεις των ανθρώπων σε θέματα υγείας και που έχουν χρησιμοποιηθεί σε πάρα πολλά προγράμματα πρόληψης. Μια ακόμη πολύ διαδεδομένη θεωρία είναι το Διαθεωρητικό Μοντέλο Αλλαγής (Transtheoretcial Model of change) των Prochaska & DiClemente, το οποίο περιγράφει τον τρόπο που πραγματοποιούνται οι αλλαγές στη συμπεριφορά. Δείτε στο YouTube, video με ομιλία του ίδιου του Prochaska ( http://bit.ly/TcXww9). Γράψτε αν θέλετε ένα σχόλιο.
ΑπάντησηΔιαγραφήΚαταρχας δεν θα μπορουσα να μην αναφερθω στην εξαιρετικη ομιλία της Sheena Iyengar η οποία έδειξε την ικανοτητα της να εκφραζεται και να επικοινωνεί με το κοινο, χωρις τη δυνατότητα της ορασης. Καθήλωσε το ακροατηριο - και μενα ως θεατη του video - και έδειξε ποσο πολύ και άρτια επιστημονικα έχει δουλεψει το συγκεκριμενο θέμα.
ΑπάντησηΔιαγραφήΌσον αφορά το θέμα της επιλογής ή των επιλογών στο θέμα της υγείας μου έρχονται στο μυαλό παραδειγματα και κυρίως διλήμματα από το πιο απλο , τι φαρμακο ή τι θεραπεία να διαλέξει κανείς και φτάνουν μέχρι στο αν θα πρέπει να είναι ενήμερος ή οχι για την ανίατη πάθηση από την οποία πάσχει. Ποιος αποφασιζει για την πορεία του ασθενή ο ιατρός και η επιστήμη ή πρέπει να λαμβάνεται η γνώμη του πασχοντα; Σίγουρα γεννώνται πολλά ερωτήμα κυρίως από την πλευρά της ατομικής επιλογής και των επιδράσεων του ατόμου, από τη χώρα, το κοινωνικό σύστημα , τη θρησκεία κλπ.
H ομιλία της Sheena Lyengar είχε ομαλή εναλλαγή συλλογισμών που εύκολα μπορούσε κάποιος να πρακολουθήσει νοερά, με αποτέλεσμα να αποτελεί ένα προφορικό δοκίμιο, πλήρες και τεκμηριωμένο, ως προς την διεργασία και την πολυπλοκότητα των διλημμάτων που κάθε άνθρωπος αντιμετωπίζει στη ζωή του και των προσωπικών του επιλογών . Είναι αξιοσημείωτο το κατά πόσον οι άνθρωποι δεν είναι αντικειμενικοί στις αποφάσεις τους αλλά υπόκεινται σε πολιτισμικές, κοινωνικές ενδεχομένως και άλλες επιρροές. Συγκεκριμένα η πιθανότητα υιοθέτησης συμπεριφοράς σχετίζεται όχι μόνο με συλλογιστικούς απτούς μηχανισμούς (πρόσληψη απειλής, αποτελεσματικότητα συμπεριφοράς, δημογραφικά στοιχεία, κοινωνικοψυχολογικές μεταβλητές, μηνύματα που παρακινούν σε δράση) αλλά και με τη συνήθεια, την κοινωνική αποδοχή, τους περιβαλλοντικούς παράγοντες, το κοινωνικό περιβάλλον γενικά καθώς και με την αυτοαποτελεσματικότητα του ατόμου.
ΑπάντησηΔιαγραφήΡεγγίνα Βώρου
...πράγματι είναι ένα video που σε καθηλώνει από κάθε άποψη. Αντιλαμβάνεσαι ως άνθρωπος ότι πολλές από τις επιλογές που έχεις κάνει ως άτομο στις υπηρεσίες υγείας και γενικά στο τομέα της υγείας βασίζονται σε ένα μοντέλο πεποιθήσεων για την υγεία όπου οι αποφάσεις μας επηρεάζονται από ποικίλες μεταβλητές όπως η ηλικία, το φύλο, η εθνικότητα, από τον κοινωνικό περίγυρο, την κοινωνική τάξη, την προσωπικότητα του καθενός μας, καθώς και το υπόβαθρο γνώσης που έχουμε ως άτομα για την αρρώστια. Δεν υπάρχει μία απάντηση για το πως αυτά που αναφέρονται στο βίντεο θα μπορούσαν να εφαρμοστούν στις επιλογές μας για θέματα υγείας, αλλά αυτό που σίγουρα είναι αντιληπτό τόσο για τους χρήστες υπηρεσιών υγείας όσο και για αυτούς που προσφέρουν υπηρεσίες υγείας είναι ότι η αξία της επιλογής, βασίζεται στην ικανότητά μας να αντιλαμβανόμαστε την διαφορά μεταξύ των επιλογών μας.
ΑπάντησηΔιαγραφή